Tệ nạn xã hội là các hiện tượng xã hội bao gồm những hành vi sai lệch với chuẩn mực xã hội,vi phạm đạo đức và pháp luật, gây hậu quả xấu về mọi mặt đối với đời sống xã hội.Tệ nạn xã hội ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tinh thần và đạo đức con người, làm tan vỡ hạnh phúc gia đình, rối loạn trật tự xã hội, suy thoái giống nòi, dân tộc, văn hóa suy thoái. Làm mất tư cách của một người công dân, gây ảnh hưởng sâu sắc đến nguồn lao động trẻ khi đất nước Việt Nam đang trong đà đi tới hội nhập và phát triển. Người mắc tệ nạn xã hội cũng ít nhiều nêu gương xấu cho thế hệ sau, làm họ đi theo vết xe đổ. Các tệ nạn xã hội có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Ma túy, mại dâm là những con đường ngắn nhất làm lây truyền HIV/AIDS, đại dịch thế kỷ. Và sau đây là 8 tệ nạn xã hội mà nhà nước tuyệt đối nghiêm cấm mua bán và sử dụng ở Việt Nam.
1. Lá khát
– Từ giữa tháng 5 đến nay, lá khát – một loại tệ nạn gây độc hại gấp 500 lần ma túy – bắt đầu du nhập vào Việt Nam từ nhiều nước ở Châu Âu và Châu Phi. Theo ông Cương, “lá khat” (còn có tên gọi catha, thiên đường) là cây chứa chất ma túy được trồng nhiều ở châu Phi, tập trung chủ yếu ở Ethiopia, Kenya. Chất ma túy Cathinone có trong “lá khat” bị cấm sử dụng, kể cả trong y tế và nghiên cứu khoa học.
Loại lá này gây nghiện cao, tác hại lập tức và lâu dài của Cathinone có trong “lá khát” mạnh hơn cả ma túy “đá” và cocaine. Người nghiện sẽ không kiểm soát được hành vi, hoang tưởng, có thể gây trọng án và bị một loạt tác hại xấu đến sức khỏe khác như rụng răng, điên loạn, ung thư, đặc biệt là ung thư vòm họng, ung thư răng ( “lá khat” thường được nhai hoặc pha nước uống).
2. Ma túy
– Theo khái niệm khoa học: Ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên (morphin…); bán tổng hợp (heroin được bán tổng hợp từ morphin) hay tổng hợp (amphetamine) có tác dụng lên thần kinh trung ương gây cảm giác như giảm đau, hưng phấn hay cảm thấy dễ chịu… mà khi dùng nhiều lần thì sẽ phải sử dụng lại nó nếu không sẽ rất khó chịu.
Theo cách hiểu thông thường trong xã hội Việt Nam hiện nay: trong xã hội, ma túy thường được hiểu đó là heroin, bạch phiến. Một người bị nghiện ma túy sẽ bị mọi người hiểu là nghiện heroin hay ngược lại mà không có sự phân biệt về chất người đó lệ thuộc.
– Tuy nhiên ở Việt Nam không có một sự nhất quán chung trong việc sử dụng danh xưng này cho các chất thuộc loại này. “Ma túy” được sử dụng rộng rãi như một thuật ngữ mang màu sắc tiêu cực để chỉ từ những chất có khả năng gây nghiện và tàn phá cơ thể người dùng cao (Heroine, Chrystal Meth…) cho đến những chất có thể dùng trong y tế với liều lượng nhỏ (như cần sa, chất được sử dụng rộng rãi ở Hà Lan, một phần Hoa Kỳ) khiến dư luận tại Việt Nam thiếu khách quan và khoa học khi nói đến vấn đề sử dụng các chất này (người dân thường chỉ quan tâm đến tác hại trong khi công dụng dược liệu ít được để ý).
– Dựa vào nguồn gốc sản sinh mà chia ma túy thành nhiều loại, nhưng thuốc phiện hay còn gọi là heroin luôn được xếp vào loại mà túy độc hại nhất, và hiện nay, heroin cũng với nhiều loại ma túy khác vẫn được ”lén lúc” buôn bán trong Việt Nam.
3. Cờ bạc
– Theo quy định Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật hình sự năm 2009. Điều 248: Người nào đánh bạc dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật có giá trị từ hai triệu đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng nhưng đã bị kết án về tội này hoặc tội quy định tại Điều 249 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 50 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 3 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm: có tính chất chuyên nghiệp; tiền hoặc hiện vật dùng đánh bạc có giá trị rất lớn hoặc đặc biệt lớn; tái phạm nguy hiểm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ ba triệu đồng đến ba mươi triệu đồng”.
Mặt khác theo quy định tại tiểu mục 6.2 mục 6 Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao số 02/2003/NQ-HĐTP ngày 17/4/2003 hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự thì: Tiền hoặc hiện vật có giá trị từ một triệu đồng đến dưới 10 triệu đồng là có giá trị lớn; Tiền hoặc hiện vật có giá trị từ 10 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng là có giá trị rất lớn; Tiền hoặc hiện vật có giá trị từ một trăm triệu đồng trở lên là có giá trị đặc biệt lớn.
4. Mê tín
– Mê tín là một cụm từ chỉ những niềm tin trong một mối quan hệ nhân quả siêu nhiên: một trong những sự kiện hay hành động sẽ dẫn đến các sự kiện hay hành động khác mà không có bất kỳ quá trình vật lý nào liên kết hai sự kiện, như chiêm tinh học, điềm báo, phù phép. Mê tín mâu thuẫn với khoa học tự nhiên hay phản khoa học.
– Mê tín dị đoan là tin vào những điều mơ hồ, nhảm nhí, không phù hợp với lẽ tự nhiên (tin vào bói toán, chữa bệnh bằng phù phép…) dẫn tới hậu quả xấu cho cá nhân, gia đình, cộng đồng về sức khoẻ, thời gian, tài sản, tính mạng.[2] Mê tín dị đoan bao gồm những hành vi ông đồng, bà cốt, tin xin xăm bói quẻ, tin ngày lành tháng dữ, tin số mạng sang hèn, tin coi tay xem tướng, tin cúng sao, cúng hạn, tin thầy bùa thầy chú, tin cầu cúng tai qua nạn khỏi.
5. Tham nhũng
– Theo Tổ chức Minh bạch Quốc tế (Transparency International – TI), tham nhũng là lợi dụng quyền hành để gây phiền hà, khó khăn và lấy của dân. Tham ô là hành vi lợi dụng quyền hành để lấy cắp của công. Tham nhũng và tham ô là một hệ quả tất yếu của nền kinh tế kém phát triển, quản lý kinh tế – xã hội lỏng lẻo, yếu kém tạo ra nhiều sơ hở cho các hành vi tiêu cực, hiện tượng tham nhũng và các tệ nạn có điều kiện phát triển và tại đó một phần quyền lực chính trị được biến thành quyền lực kinh tế.
– Tham nhũng và tham ô làm chậm sự phát triển kinh tế-xã hội, làm giảm lòng tin của công dân vào nhà nước, đến chừng mực nào đó nó gây mất ổn định chính trị, kinh tế – xã hội.
– Hiện tượng tham nhũng của các cấp để lại những hậu quả nghiêm trọng mà người phải chấp nhận lấy hậu quả đó lại là những người dân thấp cổ bé họng.
6. Thuốc lá
– Thuốc lá thương mại và thuốc lá sợi hiếm khi có chứa sợi thuốc tinh khiết. Các nhà sản xuất thường thêm phụ gia để giữ hương vị được lâu, tăng chất lượng màu sợi, để giữ chất lượng sợi và thậm chí để thay đổi hoàn toàn chất lượng cảm nhận của khói thuốc. Trong khi nhiều công ty thuốc lá thực hành điều này, tại Canada các mác thuốc chứa 100% là thuốc Virginia tự nhiên – không có phụ gia. Một số loại thuốc lá (được gọi là kretek, thuốc lá bạc hà, hay chỉ đơn giản là bạc hà) có vị bạc hà trộn lẫn với thuốc. Nó được thêm vào để tăng cảm giác sảng khoái của người hút khi làm tê miệng và phổi cũng như tạo cảm giác dễ chịu. Các loại thuốc lá bạc hà rẻ tiền được chế tạo đơn giản bằng cách trộn tinh dầu bạc hà vào sợi thuốc.
Ngoài các phụ gia, thuốc lá sợi, đặc biệt là các loại chất lượng thấp, thường bị xử lý nhiều. Trong quá trình xử lý lá thuốc đầu tiên, lá được bỏ gân và được cắt thành lớp mỏng. Vì lá thuốc ở quá trình này khá khô nên nó tạo ra nhiều vụn thuốc. Các nhà máy sản xuất đã phát triển các phương pháp thu hồi số vụn thuốc này và lại biến chúng thành nguyên liệu sử dụng được (được gọi là “lá thuốc tái chế”).
Các đường gân lá bị bỏ ra, vốn không thích hợp để sử dụng khi giữ nguyên trạng, trước kia bị loại bỏ hay ép mỏng thành các phiến lớn vì chúng chứa nhiều nitơ. Tuy nhiên, các quá trình xử lý mới đã được phát triển để ép chúng và chế biến trộn lẫn vào sợi thuốc. Tất cả các quá trình ấy cho phép nhà sản xuất thuốc lá có được số lượng thuốc lớn nhất với lượng nguyên liệu thô thấp nhất.
– Riêng tại Việt Nam, mỗi năm có 40.000 người tử vong do những nguyên nhân liên quan đến thuốc lá, gấp 3 lần số người chết do tai nạn giao thông. Một điều tra cho thấy trên 50% nam giới hút thuốc lá và 60% trẻ em Việt Nam độ tuổi 13-15 đã tiếp xúc với khói thuốc tại nhà. Tại Hà Nội, gần một nửa dân số phải hút thuốc thụ động, nhiều nhất là phụ nữ và trẻ em. Ung thư phổi là dạng ung thư cao nhất ở nam giới và thứ tư ở nữ giới.
– Thuốc lá cũng là một phần gây hại đến môi người xã hội, đã có nhiều biện pháp để khắc phục tình trạng tệ nạn này của xã hội nhưng có lẽ cũng chưa thấy hiệu quả khi 1 bao thuốc lá ở Việt Nam rẻ gấp 20 lần bao thuốc lá được bán ở nước ngoài.
7. Rượu bia
– Chúng ta đều biết rằng, rượu bia là những thức uống có cồn phổ biến. Tuy nhiên, mặc dù biết tác hại của rượu bia đến cơ thể là rất lớn, nhưng lượng tiêu thụ bia rượu ở nước ta vẫn ở mức cao, 3 tỷ lít bia/năm – lọt vào top 3 châu Á.
– Rượu bia là một loại chất cồn, mà khi cho nó vào cơ thể, nếu vượt quá mức cho phép dù chỉ rất ít cũng sẽ gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe thể chất và tâm thần. Nó làm giãn các mạch máu, đặc biệt là các mạch máu ngoại biên vì thế cho nên sau khi dùng đồ uống có cồn chúng ta lại có cảm giác ấm lên. Tuy nhiên, rượu bia để lại cho người uống nhiều căn bệnh mà khó có thể tưởng tượng ra được như: viêm gan, sảng run, bệnh gút, bệnh tim mạch, bệnh phổi, bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng,…
– Rượu bia còn là nguyên nhân gây ra nhiều vụ xung đột giết người và nhiều vụ tai nạn giao thông do người say rượu điều khiển phương tiện giao thông.
8. Mại dâm
– Do sự đa dạng về hình thức hoạt động, nên đã xuất hiện những tên gọi khác nhau để chỉ đến gái mại dâm. Trong tiếng Việt có nhiều tên gọi khác nhau để nói về đối tượng này như: gái, gái ăn sương, gái làng chơi, gái bán hoa, đĩ, gái bán dâm, gái lầu xanh, gái điếm, gái giang hồ, gái bao, gái gọi, kỹ nữ, cave (được Việt hóa từ tiếng Pháp cavalière, nghĩa là “bạn nhảy nữ” hay “gái nhảy”), gái làm tiền, hàng[9], phò, phạch, bớp, gà lạc, em út… Một số từ điển dùng cụm từ gái mãi dâm thay cho gái mại dâm, tuy nhiên nếu cho rằng cụm từ mãi, mại có nguồn gốc từ tiếng Trung Quốc thì mãi là mua, mại là bán (thương mại là buôn bán chẳng hạn) thì dùng cụm gái mại dâm chính xác hơn.Các quan niệm xã hội, cũng như các thống kê thực tế đã cho thấy đa số gái mại dâm đi bán dâm là do thu nhập cao trong khi bản thân họ lười lao động lại thích hưởng thụ, số còn lại là do nguyên nhân khác như hoàn cảnh gia đình khó khăn hoặc bị lừa đảo, lôi kéo, nghiện ma túy.
– Về luật pháp, đa số các quốc gia nghiêm cấm hành vi mại dâm. Một số nước chấp nhận hành vi mại dâm nhưng phải nằm dưới sự kiểm soát của nhà nước, tuy nhiên việc thực hiện quản lý Nhà nước thường không đạt hiệu quả, mại dâm chủ yếu vẫn nằm dưới sự khống chế của xã hội đen và tiếp tục là vấn nạn gây nhức nhối tại các nước này. Một số nước sau một thời gian hợp pháp hóa mại dâm càng khiến tệ nạn này lan tràn thêm, lại phải quay về biện pháp cấm hoàn toàn mại dâm (như Thụy Điển, Na Uy và Hàn Quốc).
Hiện nay, phần lớn thanh niên Việt Nam không thể nào thoát khỏi được những cám dỗ của tệ nạn xã hội, một phần người dân cũng vì lợi nhuận thu được từ những việc trái phép này mà bán đi cả lương tâm, phẩm chất con người.
Tệ nạn xã hội ngày càng tràn lang trên khắp cả nước, là nguyên nhân khiến con người Việt Nam đi lùi so với các nước và khiến đất nước Việt Nam khó có thể hòa nhập và phát triển cùng quốc tế.