Lễ hội truyền thống nổi tiếng ở Việt Nam thường diễn ra vào mùa xuân, một ít vào mùa thu là lúc thời tiết đẹp nhất trong năm, nông dân nhàn rỗi việc cày cấy mang tính phổ biến và chi phối hầu hết các gia đình. Đó là những lễ hội được nhà nước và nhân dân quan tâm như Tết nguyên đán, Lễ Vu Lan, Tết Trung thu hay những lễ hội có tính vùng miền tiêu biểu như Lễ hội Thánh Gióng, hội Lim, Lễ giỗ tổ Hùng Vương, Lễ phát ấn đền Trần…thu hút hàng ngàn lượt người dân trong và ngoài nước háo hức tham dự. Trang website 10Hay.com chia sẻ danh sách 10 lễ hội truyền thống nổi tiếng ở Việt Nam giúp bạn đọc nắm bắt thông tin, thời gian và địa điểm diễn ra các lễ hội này.
1. Lễ hội đền Hùng- Giỗ tổ vua Hùng Vương
Thời gian diễn ra lễ hội: vào ngày 10 tháng 3 âm lịch hằng năm
Lễ hội Đền Hùng được tổ chức tại địa điểm núi Nghĩa Lĩnh hàng năm còn gọi là giỗ tổ Hùng Vương mang tầm vóc quốc gia được Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nâng lên thành quốc giỗ Tổ tổ chức lớn vào những năm chẳn. Nhằm tưởng nhớ và tỏ lòng biết ơn công lao lập nước của vua Hùng, vị vua đầu tiên của dân tộc. Tuy nhiên, lễ hội thực chất được diễn ra từ hàng tuần trước với các phong tục như đâm Đuống (đánh trống đồng) của dân tộc Mường, hành hương tưởng niệm vua Hùng, kết thúc vào ngày 10 tháng 3 âm lịch với lễ rước kiệu, dâng hương trên đền Thượng.
2. Lễ hội miếu Bà Chúa Xứ núi Sam tỉnh An Giang
Thời gian diễn ra lễ hội: Từ ngày 23 đến 27 tháng 4 âm lịch hàng năm
Từ năm 2001, lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam được Bộ Văn hóa Thông tin và Tổng cục Du lịch Việt Nam công nhận là Lễ hội cấp Quốc gia. Ngoài phần Lễ được tổ chức trang trọng theo lối cổ truyền, phần Hội cũng được tổ chức trọng thể hàng năm đan xen với phần lễ, các hoạt động văn hoá nghệ thuật dân gian được biểu diễn như múa lân, múa mâm thao, múa đĩa chén … thu hút nhiều du khách.
Lễ Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam được tổ chức trang trọng từ ngày 23 đến 27 tháng 4 âm lịch hàng năm, trong đó ngày vía chính là ngày 25. Theo tín ngưỡng của người dân, nơi đây vẫn còn có những tục như xin xăm Bà, vay tiền Bà, thỉnh bùa Bà …
3. Lễ hội chùa Hương hay trẩy hội chùa Hương
Thời gian diễn ra lễ hội: Từ mồng 06 tháng giêng đến tháng 3 âm lịch hàng năm
Một trong những lễ hội lớn nhất trong ba lễ hội của Phật tử xa gần diễn ra hằng năm ở phía Bắc của Việt Nam, thuộc huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Trong khu thắng cảnh Hương Sơn, được xem hành trình về an miền đất Phật – nơi Quan Thế Âm Bồ Tát ứng hiện tu hành. Lễ hội này đã gây tiếng vang lớn ở miền Bắc, thể hiện ở sự quá tải số lượng các phật tử, du khách trong và ngoài nước tham gia hành hương. Đỉnh cao của lễ hội từ rằm tháng giêng đến 18 tháng hai âm lịch là những ngày chính của hội diễn ra trên 4 tuyến trong khu thắng cảnh Hương Sơn như:
- Tuyến Hương Tích: Đền Trình – Chùa Thiên Trù – Động Tiên Sơn – Chùa Giải Oan – Đền Trần Song – Động Hương Tích – Chùa Hinh Bồng.
- Tuyến Thanh Sơn: Chùa Thanh Sơn – Động Hương Đài
- Tuyến dài Vân: Chùa dài Vân – Động Dài Vân – Hang Sửng Sam
- Tuyến Tuyết Sơn: Chùa Bảo Đài – Động Chùa Cá – Động Tuyết Sơn
4. Lễ hội Nghinh Ông là lễ hội nổi tiếng ở Cần Giờ
Thời gian diễn ra lễ hội: vào dịp rằm tháng 8 âm lịch hằng năm
Theo nhiều nhà nghiên cứu thì Lễ hội Nghinh Ông (Cần Giờ) có nét tương đồng với một số nghi thức lễ chính của lễ hội cầu ngư và lễ hội Nghinh Ông ở các khu vực khác nhưng có nét khác biệt ở nghi lễ diễn ra trong ngày hội cộng với nhiều huyền thoại, chuyện kể dân gian về lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất rừng ngập mặn Cần Giờ. Lễ hội cầu ngư lớn nhất Nam bộ này là tấm lòng thành kính, tưởng nhớ công ơn cá Ông và mong cầu cho nghề đi biển của ngư dân huyện đảo Cần Giờ hằng năm. Ước tính huyện Cần Giờ đón khoảng15,000-20,000 du khách đến tham gia lễ hội mỗi năm nhằm duy trì và phát huy giá trị văn hóa, phong tục tập quán tốt đẹp của địa phương.
5. Lễ hội xuân Yên Tử tri ân công đức Phật Hoàng Trần Nhân Tông
Thời gian diễn ra lễ hội: diễn ra từ tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch.
Lễ hội Yên Tử thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân, du khách thập phương, chúng tăng, ni, phật tử trong và ngoài nước cùng quý đại biểu lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các tỉnh, thành trong cả nước về dự. Ngoài ra, Yên Tử còn có cảnh đẹp kỳ vĩ, huyền bí, linh thiêng, có thác đổ, suối reo , thông tùng linh khí, thông hổ phách, rừng trúc bạt ngàn, mai vàng rực rỡ, … những thảm thực vật phong phú, tạo vẻ đẹp “sơn thủy hữu tình”. Những năm gần đây, Yên Tử trở thành nơi du lịch văn hóa tâm linh, sinh thái, thắng cảnh, thu hút du khách trong ngoài nước thường xuyên quanh năm.
6. Lễ vía Ngũ Hành Nương Nương tại miếu Bà Ngũ Hành tại Long An
Thời gian diễn ra lễ hội: vào ngày 20 tháng giêng âm lịch hàng năm (diễn ra trong 3 ngày liên tiếp).
Miếu Bà Ngũ Hành tọa lạc tại chợ LongThượng nằm cạnh rạch Tràm về hướng đông thị xã Tân An và phía tây bắc của thị trấn Cần Giuộc tỉnh Long An. Nơi đây thờ phượng Ngũ Hành Nương Nương- năm vị phúc thần giúp cho mưa thuận gió hoà, bảo hộ nghề nghiệp thủ công, … được người dân tôn kính. Đây là lễ hội truyền thống nổi tiếng được tổ chức khá dài với nghi thức của Lễ Kỳ Yên và biểu diễn nghệ thuật diễn xướng dân gian đặc sắc như : chầu mời, thỉnh bà, dâng bông, dâng mâm, bán lộc, đặc biệt là hát chặp Địa Nàng …Đây chính là điều thu hút khách du lịch tìm đến với lễ hội vía bà Ngũ Hành để tìm hiểu về văn hóa của người dân địa phương thông qua tiết mục diễn xướng ‘độc nhất vô nhị’ này.
7. Lễ hội chùa Bái Đính là lễ hội hành hương về vùng đất cố đô Hoa Lư tỉnh Ninh Bình
Thời gian diễn ra lễ hội: diễn ra từ chiều ngày mùng 1 tết, khai mạc ngày mùng 6 tết và kéo dài đến hết tháng 3 âm lịch
Ngoài thời gian trên trong năm, du khách chỉ có thể vãn canh chùa mà không thể tham gia các hoạt động văn hóa của lễ hội. Phần lễ gồm nghi thức thắp hương thờ Phật, tưởng nhớ công đức Thánh Nguyễn Minh Không, lễ tế thần Cao Sơn và chầu thánh Mẫu Thượng Ngàn. Lễ hội chùa Bái Đính bắt đầu bằng nghi thức rước Kiều mang bài vị thờ Thần Cao Sơn, Đức Thánh Nguyễn và Bà chúa Thượng Ngàn có sự sùng bái tự nhiên, vừa thể hiện tín ngưỡng đạo Phật, đạo Mẫu lại có cả Nho giáo từ khu chùa cổ ra khu chùa mới để tiến hành phần hội. Phần hội gồm các trò chơi dân gian, thăm thú hang động, vãn canh chùa, thưởng thức nghệ thuật hát Chèo, xam đất Cố đô. Phần sân khấu hóa thường do Nhà hát Chèo Ninh Bình đảm nhiệm tái hiện lễ đăng đàn xã tắc của Đinh Tiên Hoàng Đế và lễ tế cờ của Vua Quang Trung trên núi Đính trước giờ xung trận.
8. Lễ hội đền Trần tại phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định
Thời gian diễn ra lễ hội: từ ngày 15 đến ngày 20 tháng tám âm lịch hàng năm
“Khai Ấn” là mở đầu ngày làm việc của một năm mới. Đến nay, nghi thức khai ấn vẫn giữ nguyên những lễ nghi truyền thống, thu hút hàng vạn người từ khắp mọi miền Tổ quốc về tham quan, xin ấn hằng năm với mong ước một năm mới thành đạt và phát tài. Lễ hội truyền thống nổi tiếng khắp đất nước được cử hành trang nghiêm với các lễ rước từ đình, đền xung quanh về dâng hương, tế tự ở đền Thượng thờ 14 vị vua Trần. Lễ dâng hương 14 cô gái đồng trinh, đội 14 mâm hoa đi vào đền trong tiếng nhạc lễ dâng lên 14 ngai vua. Phần hội có nhiều hình thức sinh hoạt văn hoá phong phú, độc đáo như chọi gà, diễn võ năm thế hệ, đấu vật, múa lân, chơi cờ thẻ, đi cầu kiều, hát văn, múa bài bông. Chính những nét sinh hoạt văn hoá độc đáo có sáng tạo cho hội Đền Trần sức hấp dẫn và cuốn hút du khách thập phương.
9. Lễ hội Tháp Bà Ponagar còn gọi là Lễ hội Thiên Y A Na Thánh Mẫu hay Lễ vía Bà tại Khánh Hòa
Thời gian diễn ra lễ hội: diễn ra từ ngày 20 đến ngày 23 tháng 3 Âm lịch hàng năm
Lễ hội tháp Yang Po Nagar là lễ hội truyền thống nổi tiếng của dân tộc Chăm ở Khánh Hòa, Việt Nam, một lễ hội dân gian lớn nhất trong năm để tưởng nhớ nữ thần Yang Po Inu Nagar – người có nhiều công lao giúp dân, đêm lại những điều tốt lành và hạnh phúc cho mọi người. Ngoài nghi lễ truyền thống, hoạt động văn hóa phong phú trong phần hội như: những điệu múa cổ truyền Chăm, hát Chăm, triển lãm tranh ảnh liên quan to vương quốc Chăm, trình diễn nghề dệt thổ cẩm Chăm và làm gốm cổ truyền của đồng bào Chăm.
10. Hội Lim là lễ hội truyền thống nổi tiếng và lớn nhất vùng Kinh Bắc Việt Nam
Thời gian diễn ra lễ hội: ngày 13 tháng giêng trùng với hội chùa Lim.
Hội Lim mở đầu bằng lễ rước bằng đoàn rước với đông đảo người dân tham gia trong các bộ lễ phục ngày xưa, sặc sỡ sắc màu, vô cùng cầu kì, đẹp mắt kéo dài gần cả km. Trong ngày lễ, diễn ra nhiều nghi lễ và trò chơi dân gian nổi tiếng như tục hát thờ hậu. Toàn thể quan viên, hương lão, nam đinh của làng xã thuộc tổng Nội Duệ phải tề tựu đầy đủ tại lăng Hồng Vân để tế lễ hậu thần. Khi tế, nghi thức hát quan họ thờ thần được các liền anh, liền chị quan họ nam nữ đứng thành hàng trước cửa lăng hát vọng vào bằng giọng lề lối để ca ngợi công lao của thần.
Lễ hội diễn ra khắp các làng xã trong tổng Nội Duệ, trung tâm là núi Hồng Vân, với nghi thức tế lễ rước xách uy nghiêm, hùng tráng và nhiều trò vui, đặc sắc, hấp dẫn nhất như đánh cờ người, tổ tôm điếm, thi dệt vải, thi làm cỗ và đón bạn, ca hát Quan họ.
Mỗi lễ hội truyền thống nổi tiếng diễn ra tại các vùng miền trên đất nước Việt Nam là một cơ hội để người dân Việt trở về với cội nguồn, giáo dục thế hệ trẻ biết sống có đạo lý, góp phần bồi đắp những truyền thống văn hóa tốt đẹp cho các thế hệ. Đồng thời, thể hiện sự đoàn kết dân tộc, góp phần làm nên các yếu tố kết nối cộng đồng các dân tộc Việt Nam trên cùng một dải đất nước hình chữ S này.