Đất nước Việt Nam trải qua hàng ngàn năm lịch sử với biết bao danh nhân hào kiệt. Những danh nhân không chỉ có tài năng vang danh thiên hạ mà đức độ cao đẹp khiến người dân mến mộ nhất là những người không màng danh lợi, từ quan về quê dạy học trở thành nhà giáo nổi tiếng. Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 cũng đã gần kề, 10Hay.com xin giới thiệu với bạn đọc 10 nhà giáo nổi tiếng Việt Nam qua các thời kỳ để thêm tự hào, hãnh diện về con người, đất nước Việt Nam.
1. Nhà giáo nổi tiếng Chu Văn An (1292 – 1379)
Nhà giáo nổi tiếng Việt Nam, Chu Văn An tên thật là Chu An, hiệu là Tiều Ân, tên chữ là Linh Triệt. Ông là người học rộng tài cao, ai ai cũng mến phục. Vì không ưa thị phi quan trường nên ông mở trường dạy học ở làng Huỳnh Cung bên sông Tô Lịch (Hà Nội ngày nay). Sau này, ông được chính vua Trần Minh Tông mời đến dạy tại Quốc Tử Giám và làm thầy riêng cho thái tử Trần Vượng, tức vua Trần Hiến Tông sau này. Không ai có thể quên điển tích về thầy Chu Văn An dâng “Thất trảm sớ”, yêu cầu vua Trần Dụ Tông chém đầu bảy tên gian thần song bị vua từ chối. Chán nản sự đời, ông cáo lão, về ở ẩn gần núi Phượng Hoàng, Chí Linh, Hải Dương, làm một thầy giáo truyền thụ kiến thức cho đến khi mất.
2. Nhà giáo nổi tiếng – Bảng nhãn Lương Đắc Bằng (1472 – 1522)
Lương Đắc Bằng (1472 – 1522), người làng Hội Trào (Hội Triều), huyện Hoằng Hóa, phủ Hà Trung, trấn Thanh Hóa (nay là xã Hoằng Phong, huyện Hoằng Hoá, tỉnh Thanh Hóa). Lúc nhỏ nổi tiếng là người hay chữ, đỗ Bảng nhãn năm Kỷ Mùi 1499. Ra làm quan, được thăng đến chức Tả Thị Lang bộ Lễ sau lại thăng lên Lại bộ Thượng thư, kiêm Đông Các Đại học sĩ, tước Đôn Trung bá. Tháng 10 năm Canh Ngọ (1510), ông từng dâng vua “Trị bình thập tứ sách” gồm 14 đề mục chính để trị dân và tạo thái bình cho nhân dân. Trị bình thập tứ sách được vua khen ngợi nhưng không thi hành nên nhà giáo nổi tiếng Việt Nam Lương Đắc Bằng cáo quan về nhà, mở trường dạy học tại Lạch Triều và nghiên cứu lý số. Học trò ông nổi tiếng có Nguyễn Bỉnh Khiêm sinh năm Tân Hợi (1491).
3. Nhà giáo nổi tiếng Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 – 1585)
Nguyễn Bỉnh Khiêm tự là Hạnh Phủ, hiệu là Bạch Vân cư sĩ hay Trạng Trình với cuốn “sấm Trạng Trình” tiên đoán việc đời sau. Ông là một nhà giáo nổi tiếng Việt Nam thời kỳ Lê – Mạc phân tranh với tính tình cương trực, mạnh mẽ, không sợ cường quyền. Từ bé, ông đã có tướng mạo khôi ngô tuấn tú, có trí nhớ hơn người. Giống như rất nhiều vị hiền nhân khác trong lịch sử, thời thế loạn lạc đã khiến ông không hứng thú với chốn quan trường. Ông từng đỗ Trạng nguyên dưới thời vua Mạc Đăng Doanh và từng dâng sớ hạch tội 18 tên gian thần nhưng bị từ chối. Sau đó, ông cũng từ quan về ở ẩn, trở thành một nhà giáo lỗi lạc. Học trò của ông trong thời điểm này có những người rất nổi tiếng như Nguyễn Dữ, Phùng Khắc Khoan…
4. Nhà giáo nổi tiếng Lê Quý Đôn (1726 – 1784)
Nhà giáo Lê Quý Đôn tên thật là Lê Danh Phương, ông có vốn kiến thức uyên thâm, tài trí hơn người. Lê Quý Đôn đã để lại nhiều bộ sách có giá trị ở nhiều thể loại khác nhau như lịch sử, địa lý, thơ văn, lý số… Ngoài ra, ông còn là một nhà nho, nhà giáo nổi tiếng Việt Nam về tài năng và đức độ. Qua bàn tay dạy dỗ với những bài học về kiến thức, đạo đức làm người, học trò của ông có rất nhiều người đã thành tài và giữ chức vụ quan lớn trong triều đình như Bùi Huy Bích, Bùi Bích Tựu…
5. Nhà giáo nổi tiếng “La Sơn Phu Tử’ Nguyễn Thiếp (1723 – 1804)
Nguyễn Thiếp là một danh sĩ, nhà giáo nổi tiếng Việt Nam đời hậu Lê và Tây Sơn. Ông sinh ra trong một gia đình thuộc dòng dõi quý tộc. Năm Nguyễn Thiếp 26 tuổi, sau khi đỗ giải Hương, ông đi thi Hội vào tam trường. Nhưng sau đó lại từ quan lánh chốn làng quê. Vua Quang Trung từng 3 lần Nguyễn Thiếp đến bàn quốc sự nhưng ông đều từ chối. Đến lần thứ 4, cảm thái độ chân tình ấy, nên lần này ông đã nhận lời gặp. Nguyễn Thiếp đã dâng lên vua Quang Trung một bản tấu bàn về 3 vấn đề: Một là “Quân đức” (đại ý khuyên vua nên theo đạo Thánh hiền để trị nước); hai là “Dân tâm” (đại ý khuyên vua nên dùng nhân chính để thu phục lòng người), và ba là “Học pháp” (đại ý khuyên vua chăm lo việc giáo dục). Ngày 6 tháng 2 năm 1804 (Quý Hợi), danh sĩ Nguyễn Thiếp không bệnh mà mất, thọ 81 tuổi, và được an táng tại nơi ông ở ẩn.
6. Nhà giáo nổi tiếng Cao Bá Quát (1809-1854)
Cao Bá Quát tự là Chu Thần, hiệu là Cúc Đường, biệt hiệu là Mẫn Hiên. Ông là người tài năng, đức độ, về tài năng của ông, xưa nay đã có nhiều lời đánh giá. Người đương thời thường nói rằng: “Văn như Siêu, Quát vô triều Hán”… (trước thời Hán không có ai văn giỏi như Siêu, Quát) hoặc “Thánh Quát, Thần Siêu”… để chỉ tài năng văn chương lỗi lạc của ông và Nguyễn Văn Siêu. Cao Bá Quát cũng là một nhà giáo nổi tiếng. Cả trong thời gian làm giáo thụ ở Quốc Oai cũng như trong những thời gian khác ông đều rất quan tâm đến việc đào tạo nhân tài. Những ghi chép và giai thoại dân gian cho biết rằng nhà giáo nổi tiếng Việt Nam Cao Bá Quát thường dẫn học trò đi thăm thú núi sông và đi sâu vào cuộc sống của dân chúng.
7. Nhà giáo nổi tiếng Nguyễn Đình Chiểu (1822 – 1888)
Nguyễn Đình Chiểu là một trong những nhà thơ, nhà văn hóa lớn ở thế kỷ 19 trong lịch sử văn học Việt Nam. Ông còn được người dân gọi với cái tên thân mật là cụ đồ Chiểu. Nguyễn Đình Chiểu có cuộc đời khá long đong, lận đận. Xuất thân trong một gia đình nhà nho, ông cũng có một tương lai tươi sáng khi đang rộng bước trên con đường khoa cử. Bên cạnh đó, ông còn được một gia đình giàu có hứa gả con gái. Tuy nhiên, việc thân mẫu của ông mất chính là bước ngoặt thay đổi hoàn toàn cuộc sống của nhân vật này. Mẹ mất, vì quá thương mẹ mà khóc đến mù hai mắt, sau đó là bệnh tật, hôn thê bội ước, gia cảnh sa sút. Tuy vậy, chính hoàn cảnh này mới bộc lộ được tính cách của một nhà nho, nhà giáo nổi tiếng Việt Nam, nhà yêu nước chân chính. Trong thời gian này, ông đã cho ra đời tác phẩm nổi tiếng lưu danh hậu thế như Lục Vân Tiên với nhân vật chính là Lục Vân Tiên lấy cảm hứng từ cuộc đời của ông hay Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc thể hiện rõ tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc Pháp của ông.
8. Nhà giáo nổi tiếng Phan Bội Châu (1867–1940)
Phan Bội Châu (1867–1940) là một danh sĩ và là nhà cách mạng Việt Nam, hoạt động trong thời kỳ Pháp thuộc.
Gia cảnh khó khăn, ông đi dạy học kiếm sống và học thi. Khoa thi năm Đinh Dậu (1897) ông đã lọt vào trường nhì nhưng bạn ông là Trần Văn Lương đã cho vào tráp mấy cuốn sách nhưng ông không hề biết nên ông bị khép tội hoài hiệp văn tự (mang văn tự trong áo) nên bị kết án suốt đời không được dự thi nữa. Sau cái án này, Phan Bội Châu vào Huế dạy học, do mến tài ông nên các quan đã xin vua Thành Thái xóa án. Nhờ vậy, ngay khoa thi hương tiếp theo, năm Canh Tý (1900), ông đã đậu đầu (Giải nguyên) ở trường thi Nghệ An. Khi đất nước bị giặc ngoại xâm, ông lập Duy Tân hội, sang Nhật cầu viện, rồi phát động phong trào Đông Du nhưng tất cả đều không được như ý muốn. Phan Bội Châu mất ngày 29 tháng 12 năm 1940 tại Huế. Hiện tên ông đã được đặt cho nhiều trường học và nhiều con đường trên cả nước, trong đó có trường chuyên của tỉnh Nghệ An và một con phố lớn tại Hà Nội, Hạ Long.
9. Nhà giáo nổi tiếng Nguyễn Tất Thành (1890-1969)
Nguyễn Tất Thành là tên gọi khi còn trẻ của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Trước khi sang Pháp tìm đường cứu nước và sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam, thì Người dạy chữ Hán và chữ Quốc ngữ cho học sinh lớp ba và tư tại trường Dục Thanh của Hội Liên Thành. Trong thời gian này, Nguyễn Tất Thành thường gặp gỡ một số nhà nho yêu nước đương thời, tham gia công tác bí mật, nhận công việc liên lạc. Nguyễn Tất Thành đã có chí đuổi thực dân Pháp, giải phóng đồng bào, Người là một trong những người đặt nền móng và lãnh đạo công cuộc đấu tranh giành độc lập, toàn vẹn lãnh thổ cho Việt Nam trong thế kỷ 20, một chiến sĩ cộng sản quốc tế. Người còn là người Thầy tận tình chỉ bảo, đào tạo nên những chiến sĩ cộng sản xuất sắc.
10. Nhà giáo nhân dân Đặng Thai Mai (1902-1984)
Đặng Thai Mai (1902-1984), còn được biết đến dưới tên gọi Đặng Thái Mai và những bút danh Thanh Tuyền, Thanh Bình. Nhà giáo nổi tiếng Việt Nam Đặng Thai Mai là giáo sư, nhà giáo, nhà văn, nhà phê bình văn học Việt Nam; và nguyên là Bộ trưởng Bộ Giáo dục, Viện trưởng đầu tiên của Viện Văn học Việt Nam. Đặng Thai Mai có vốn nho học uyên thâm và am hiểu văn học cổ điển Pháp, văn học hiện đại Trung Quốc, văn học cận đại Việt Nam. Năm 1982, ông được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh. Năm 1996, ông lại được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh (đợt I) về các công trình nghiên cứu văn học Việt Nam và văn học thế giới.
Xem thêm:
- Top 10 người nổi tiếng nhất Việt Nam
- Top 10 hiện tượng mạng nổi tiếng cộng đồng
- Top 10 nam đẹp trai nhất Việt Nam hiện nay
- Top 10 ca sĩ giàu nhất Việt Nam hiện nay
- Top 10 ca sĩ được yêu thích nhất hiện nay