Đau bụng là cảm giác đau giới hạn ở vùng bụng từ dưới hai bờ sườn đến trên hai nếp bẹn. Đau bụng có thể chỉ là cảm giác âm ỉ, thoáng qua đến những cơn đau quặn bụng cấp tính. Trong một số tình huống, đau có thể kèm theo buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy, tiêu máu, tiểu máu, sốt, bí trung đại tiện,…
Đau bụng là triệu chứng của nhiều bệnh thuộc nhiều hệ cơ quan khác nhau nhưng thường gặp nhất là những bệnh thuộc hệ tiêu hóa. Đau có thể giảm sau khi ăn, sau trung tiện, sau đi tiêu hoặc khi bệnh nhân nằm cong người kiểu lưng tôm.
Mỗi bệnh sẽ gây ra những cơn đau bụng tương tự hoặc khác nhau. Sau đây 10Hay giới thiệu 10 bệnh gây đau bụng thường gặp nhất với những dấu hiệu giúp bạn dễ nhận biết và có hướng xử trí phù hợp:
1. Loét dạ dày – tá tràng
Loét dạ dày – tá tràng là một bệnh gây đau bụng thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ 30% trong số những bệnh gây đau bụng. Bệnh thường gặp ở nam hơn so với nữ. Các yếu tố như vi khuẩn Helicobacter pylori, thuốc kháng viêm, stress,… được xem như những nguyên nhân chính của loét.
Bệnh cảnh đau bụng điển hình của loét dạ dày – tá tràng là đau nóng rát ở vùng bụng trên rốn (điểm thượng vị), đau tăng lên khi ăn thức ăn cay nóng, giảm khi uống thuốc trung hòa acid dịch vị. Đau có thể khu trú hoặc lệch sang phải. Bên cạnh đau bụng, người bệnh có thể kèm theo nôn ói, ợ chua, tiêu chảy,…
2. Rối loạn tiêu hóa
Bệnh gây đau bụng phổ biến thứ nhì là rối loạn tiêu hóa. Đây là một thuật ngữ chung chỉ tình trạng ăn những loại thức ăn khó tiêu hóa, khó hấp thu, dễ gây nôn hoặc ăn quá nhiều trong một bữa ăn. Điều này dẫn đến triệu chứng đau bụng với tính chất đau âm ỉ, có lúc quặn lên từng cơn. Người bệnh thường có cảm giác đầy bụng, nặng bụng, có thể buồn nôn, nôn ói.
3. Tiêu chảy cấp
Tiêu chảy cấp là một bệnh gây đau bụng do cơ thể bị nhiễm một trong các tác nhân như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm, hóa chất,…Đau bụng do tiêu chảy cấp thường là đau quặn từng cơn, giữa các cơn người bệnh thường mệt mỏi, khát nước, buồn nôn, nôn, sốt,…
Tiêu chảy cấp có thể có máu trong phân hoặc chỉ có chất nhầy, hoặc phân lỏng toàn nước. Một số bệnh tiêu chảy cấp thường gặp ở nước ta như tả, lỵ trực trùng, lỵ amip, thương hàn, nhiễm Salmonella, nhiễm Rotavirus.
4. Viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa là một bệnh lý ngoại khoa thường gặp, chiếm tỷ lệ khoảng 53,4% các trường hợp mổ bụng cấp cứu tại Việt Nam. Nguyên nhân gây viêm ruột thừa thường do sỏi phân, hạt, thức ăn rơi vào lòng ruột thừa.
Triệu chứng đau bụng điển hình của viêm ruột thừa là đau khởi đầu ở vùng bụng trên rốn. Kế đến, đau lan toàn ổ bụng và sau cùng khu trú ở hố chậu phải (điểm đau Mac Burney). Đau mức độ nặng, liên tục, không giảm với mọi tư thế nằm. Bên cạnh đau, người bệnh có thể kèm theo sốt, nôn ói, vẻ mặt hốc hác.
5. Viêm tụy cấp
Viêm tụy cấp là một bệnh gây đau bụng thường gặp ở những người béo phì, nghiện rượu. Đau khởi phát sau một bữa ăn thịnh soạn, có nhiều dầu mỡ hoặc sau khi uống nhiều rượu bia. Đau có thể xuất hiện trên một bệnh nhân đã có bệnh đường mật trước đó.
Đau bụng do viêm tụy cấp có đặc điểm là mức độ đau dữ dội khiến người bệnh phải lăn lộn và tìm mọi tư thế nằm để giảm đau. Đau xuất hiện đầu tiên tại vùng bụng trên rốn, sau đó lệch sang trái, lan ra sau lưng. Người bệnh thường nôn ói nhiều, có dấu bầm máu vùng quanh rốn hoặc vùng hông lưng bên trái.
6. Sỏi ống mật chủ
Sỏi ống mật chủ là một bệnh lý ngoại khoa thường gặp ở các nước đang phát triển. Bệnh gặp ở nữ gấp 1,5 đến 3 lần so với nam. Ống mật chủ là một ống dẫn mật chính từ gan xuống ruột non để tham gia tiêu hóa thức ăn, nhất là dầu mỡ. Khi ống mật chủ bị tắc do sỏi, áp lực trên chỗ tắc tăng cao gây nên triệu chứng điển hình bao gồm đau bụng, sốt, vàng da.
Đau bụng trong bệnh sỏi ống mật chủ có đặc điểm là đau ở vùng dưới bờ sườn bên phải, đau mức độ nặng, liên tục, kèm theo sốt cao, lạnh run, vàng da, nôn ói. Bệnh nhân thường nằm nghiêng bên phải, cong người lại để giảm đau.
7. Giun chui ống mật
Tương tự như sỏi ống mật chủ, giun chui ống mật là một bệnh cảnh thường gặp ở các nước đang phát triển, khi tình trạng vệ sinh trong ăn uống còn kém dẫn đến hậu quả gia tăng tỷ lệ nhiễm giun đường tiêu hóa.
Đau bụng trong bệnh giun chui ống mật là đau quặn từng cơn, giữa các cơn người bệnh thường không đau. Trong cơn, người bệnh đau dữ dội, phải gác chân lên tường hoặc nằm cong người. Tiền sử trước đó bị nhiễm giun đũa, thói quen ăn uống không hợp vệ sinh.
8. Viêm gan
Viêm gan là một bệnh gây đau bụng thường gặp ở nam hơn so với nữ. Nguyên nhân gây viêm gan bao gồm virus (thường gặp nhất), rượu, thuốc, ký sinh trùng,…Viêm gan gây đau bụng ở vùng dưới bờ sườn phải, cảm giác đau tức vùng gan. Bên cạnh đau bụng, người bệnh viêm gan còn có thể gặp những triệu chứng như sốt, vàng da, tiểu vàng, buồn nôn, mệt mỏi, chán ăn,…
9. Áp xe gan
Tương tự viêm gan, áp xe gan là một bệnh cảnh gây đau bụng ở vùng hạ sườn phải. Người bệnh có triệu chứng đau bụng, sốt, gan to, có thể vàng da hoặc không. Khi ấn vùng gan hoặc rung nhẹ vùng gan sẽ gây cảm giác đau tức. Nguyên nhân gây nên áp xe gan là amip hoặc vi khuẩn. Áp xe gan do vi khuẩn thường nặng hơn, triệu chứng rầm rộ hơn và khó điều trị hơn áp xe gan do amip.
10. Sỏi thận
Sỏi thận là một bệnh ngoại khoa thường gặp ở Việt Nam, chiếm tỷ lệ 10 – 15% dân số. Bệnh hay gặp ở những người có thói quen uống ít nước, ăn nhiều thức ăn chứa canxi, làm việc trong môi trường nóng,…
Sỏi thận gây đau bụng ở vùng quanh rốn, lan ra sau lưng. Đau có thể đến mức độ dữ dội và đau liên tục, có lúc quặn lên từng cơn. Siêu âm là một cận lâm sàng hữu ích để chẩn đoán cũng như đánh giá hiệu quả điều trị sỏi thận.
Xem thêm: